"ایشان تارور" نظریه پرداز واشنگتن پست در این یادداشت آورده است:
افغانستان را همواره "گورستان امپراطوری ها" نامیده اند. سرزمینی که نقشه های قدرتهای بزرگ همیشه در آن نقش بر آب می شود.
افغانستان شرایط جغرافیایی و تاریخچه عجیب و غریبی دارد: همواره در مسیر تاریخ، امواجی از متجاوزان پرغرور خارجی وارد این سرزمین کوهستانی ناهموار و سرزمینهای خشک لم یزرع کشور شده اند و گرفتار زمین ناهموار و آب و هوای نامناسب و قبایل غیرقابل تسخیر آن شده اند و ره به جایی نبرده اند.
امپراطوری های بی شماری در سرزمینی که امروز "افغانستان" نامیده می شود خلق شده اند و ترقی کرده اند، اما همه این روایات مربوط به تاریخ گذشته کشور است و حافظه تاریخ مدرن جهان، خاطره ای جز فاجعه از این کشور در خودش ثبت نکرده است.
در طی تقریباً یک قرن؛ انگلیس سه بار به افغانستان هجوم برده است که همه شان سرنوشتی شوم را رقم زدند: فراتر از "گردنه خیبر" (واقع در رشته کوه هندوکُش میان افغانستان و پاکستان)، لشکرکشی های خونین و اشغالگریهای کوتاه مدت. همه این تجاوزات عمدتا به عنوان ماجراهای استعماری کتاب داستان "بازی بزرگ" در خارج از کشور به یاد آورده می شوند.
اشغال مصیبت بار ده ساله افغانستان در دهه ۱۹۸۰ توسط اتحاد جماهیر شوروی، به اسم رمز ناکامی های کل پروژه شوروی تبدیل شد. باتلاقی که با کمک و تسلیحات امریکا به مجاهدین افغانستان، زمینه را برای پایان یافتن جنگ سرد چید. و حالا می رسیم به تجربه حضور نظامی آمریکا در افغانستان.
"بایدن" رییس جمهوری امریکا چهارشنبه گذشته اعلام کرد که آمریکا تا روز ۱۱ سپتامبر ( ۲۰ شهریور) بی قید و شرط نیروهایش را از افغانستان خارج می کند. یعنی دقیقا ۲۰ سال بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر، حادثه ای که با حمله به دو برج در آمریکا روی داد و "القاعده" آن را در خاک افغانستان طراحی کرده بود و منجر شد به تهاجم نظامی آمریکا به افغانستان و سرانجام سرنگونی حکومت "طالبان" در افغانستان.
تنبیه اول کارش را کرد و به نتیجه رسید.
اما متعاقبا این تنبیه هدایت شد به طولانی ترین جنگ آمریکا.
یک جنگ ناتمام در مبارزه با شورشگری و ساختن ملت-دولت که جان بیشتر از ۲۳۰۰ سر باز آمریکایی را گرفت و بالای ۲۰ هزار تن از همین سربازان را مجروح کرد و دهها هزار افغان را هم به کام مرگ کشاند.
بایدن در اعلام خبر عقب نشینی از آمریکا گفت:" ما نمی توانیم بی امان به چرخه گسترش حضور نظامی خود در افغانستان ادامه بدهیم. ما امیدواریم با این عقب نشینی شرایط ایده آلی ایجاد بشود و نتیجه ای دیگر حاصل بشود. من چهارمین رئیس جمهور امریکا هستم که حضور نیروهای آمریکایی را در افغانستان ریاست می کنم. دو جمهوری خواه و دو دموکرات. من این مسئولیت را به نفر پنجم تحویل نخواهم داد".
بایدن اشاره کرد که همان رئوس کلی توافقی که "دونالد ترامپ" پس از ماهها مذاکره با طالبان بدست آورده بود را دنبال خواهد کرد. ترامپ البته تاریخ عقب نشینی را ۱ ماه مه ( ۱۱ اردیبهشت) معین کرده بود.
اما واقعیت بر روی زمین به گونه ای دیگر است.
طالبان هنوز مناطقی از افغانستان را در تصرف خود دارد و ممکن است در هفته های آتی دست به یک حمله تازه در فصل بهار بزند. این در حالیست که غربیها و مقامات منطقه امیدوارند این روند آرام صلح میان شبه نظامیان و دولت افغانستان به نتیجه برسد.
واشنگتن پست چندی پیش در دیدگاهی به قلم " گِرگ جاف" نوشت: "زمانی همه طالبان را یک تهدید تروریستی غیرقابل انکار می شناختند که باید از بین برود. اما امروز همین گروه مطمئناً نقش به مراتب بیشتری در دولت آینده افغانستان تصاحب خواهد کرد".
جاف نوشته بود: "برخی از تحلیلگران نگرانند که خروج آمریکا منجر به فروپاشی ارتش افغانستان و بدتر شدن جنگ داخلی این کشور بشود چون جنگ سالاران دارند بر سر رسیدن به قدرت می جنگند. اگر طالبان به قدرت برسد، این یک کابوس برای مردم افغانستان به خصوص زنان این جامعه خواهد بود که در دوران حکومت طالبان از همه حقوق و آزادی های انسانی و مدنی محروم مانده بودند".
در آمریکا هم به ویژه جمهوریخواهان بشدت مخالف عقب نشینی از افغانستان هستند و آن را زمینه ساز بازگشت عناصر افراطی و مقدمه ای برای خلق شدن یک " ۱۱ سپتامبر" دیگر می دانند.
از جمله این شخصیتها، سرلشکر "دیوید پترائوس" فرمانده سابق نیروهای آمریکایی و نیروهای "ناتو" در افغانستان است که گفته است: "اگر سربازان آمریکایی افغانستان را ترک کنند دولت بایدن بعید به نظر می رسد بتواند جلوی پیشرفت طالبان را در کشور بگیرد".
شورای سردبیری " واشنگتن پست" هم در سرمقاله اش چند روز پیش نوشت که اگر ارزیابی دولت بایدن غلط از آب درآید و طالبان دست از این تفکرات بنیادگرایانه اش برندارد و در مذاکرات انتقال قدرت سیاسی از خودش حُسن نیت نشان ندهد، دوباره تاریخ سال ۲۰۰۱ تکرار می شود و پایگاههای تروریستی در سراسر افغانستان ساخته می شود و دوباره نیاز به مداخله نظامی آمریکا در افغانستان احساس می شود. روز از نو و روزی از نو.
در مجموع؛ درسهای عبرت ۲۰ سال گذشته هنوز در دست سنجش و مطالعه قرار دارد.
برخی معتقدند که صلح با طالبان می بایست خیلی زودتر از اینها بدست می آمد.
" استفان بیدل" از اعضاء ارشد "شورای روابط خارجی آمریکا" گفته است: "زود مذاکره کنید و وقت به وقت مذاکره کنید".
"شما در جنگ با از بین بردن ارتش دشمن و اشغال سرمایه شان پیروز نمی شوید. بلکه؛ با رسیدن به راه حلی که تا قبل از شروع درگیری امکانپذیر نبود، پیروز می شوید ".
"ویل روگر" نامزد ترامپ برای سفارت در افغانستان در این باره می گوید:" یکی از میراث های جنگ؛ می بایست احساس حقارت از بابت آن باشد که قوی ترین ارتش روی کره زمین چه دستاوردی از یک جنگ داشته است و بنشیند و تفکر کند ببیند کیفیت این لشکرکشی اش چه بوده است".
او در یک کنفرانس تلفنی در اندیشکده "اولویتهای دفاع" افزود:" بایدن و رهبران آینده آمریکا هنوز هم ممکن است درگیر این قضیه باشند که استراتژی بزرگ آمریکا برای چالش های پیش روی ما چیست".
